Gavril Krasteviç

Contributed by Akşin Somel (July 2005)

Diğer adları Gavril Efendi/Paşa, Gavriyel Efendi/Paşa, Gavril Kristeviç, Gavril Hristoviç. Bulgar aydını ve siyaset adamı, Osmanlı bürokratı, Şarki Rumeli Vilayetinin son valisi. II.Mahmud, Abdülmecid, Abdülaziz, V.Murad, II.Abdülhamid devirleri.

Lived ?-1898

• Doğum tarihi ve yeri: ? Kotel.

• Ölüm tarihi ve yeri: 1898, ?.

Family and Friends

Arkadaşı: Alexander Exarh. 1838'dan sonra Paris'te kurulan dostluk.

Chronological Details

• ? : Kotel'de doğdu.

• ? : İlk eğitim.

• ? : Orta eğitim.

• 1838-1841: Fransa'ya gitti.

• 1830'lar: Fransız kültürü ve Fransız Aydınlanmacılığından yoğun etkileniş.

• 1838 : Alexander Exarh Paris'te iken Osmanlı Büyükelçiliği'nde görev alması konusunda elçilik nezdinde tavsiyede bulunması.

• 1850ler ve 1860'lar: Bulgar kilisesinin özerkliği için mücadele vermesi.

• 1850ler ve 1860'lar: Bab-ı Âli'de memur (?).

• 1860 Mayıs 31-1860 Ağustos: Sadrazam Mehmed Emin Paşa, Kıbrıslı Rumeli teftiş gezisine çıktığında (Varna, Şumnu, Ruscuk, Vidin, Sofya, Şehirköy (Pirot), Manastır, Selanik) resmi heyette yer alması.

• 1869 : Bulgar nüfusu arasında kültür ve eğitimi yaymak üzere İstanbul'da tesis edilen Bulgar Edebiyat Derneği kurucularından birisi. Derneğin merkezi Fener'deki Bulgar Kilisesi'nde idi.

• 1870 : Bağımsız Bulgar kilisesi'nin Bab-ı Âli tarafından resmen tanınmasından sonra GK'in Osmanlı yönetimine yönelik uzlaşmacı, yumuşak tutumu.

• 1870'ler: Ticaret Mahkemesi Reis-i Evveli mevkiine gelmesi.

• 1871: 1869'da Memleketeyn'de (İbrail-Braila) kurulan Bulgaristan Bilimler Akademisi'ne seçilen ilk şeref üyesi.

• 1879 Mayıs 21: Şarki Rumeli Valisi Vogorides Paşa, Aleko'nun arzusu ve Bab-ı Âli'nin onayı ile Valilik Müsteşarı ve Dahiliye Müdürü görevine gelmesi.

• 1879 Kasım 9: 2.dereceden Osmani nişanı tevcih edilmesi.

• 1883 Ekim 3: Bâlâ rütbesine terfi oluşu.

• 1884 Nisan 23: Aleko Vogorides Paşa'nın valilik görev süresinin Bab-ı Âli tarafından yenilenmemesi dolayısıyla GK'in vekaleten valiliğe atanması.

• 1884 Mayıs 18-Eylül 1885: Şarki Rumeli valisi (Kaynak: Kuneralp (2003) -> Gavril Paşa, Hristovic)

• 1884 Haziran 17: 1.dereceden Mecidi nişanı tevcih edilmesi.

• 1884 Haziran 30-1884 Temmuz 7: İstanbul ziyareti ve Bab-ı Âli'nin kendisine tevcih ettiği vezâret rütbesi.

• 1884 Eylül-Ekim: Şarki Rumeli Umumi Meclisini feshedip yeniden seçim yaptırması.

• 1885 Temmuz 29: 1.dereceden Osmani nişanı tevcih edilmesi.

• 1885 Ağustos 8-1885 Eylül 7: İstanbul ziyareti.

• 1885 Eylül 18: Bulgar milliyetçisi isyancıların GK'i ele geçirip tutuklamaları.

• 1885 Eylül 21: Şarki Rumeli'nin Bulgaristan tarafından ilhakı.

Observations

GK, Alexander Exarh, Nikola Mihailovski, İvanço Pençoviç, Nikoli Minçoğlu, Tupçileşta (1) ve Tupçileşta (2) kardeşler, Geşoğlu, Dr.Hristo Stambolski, Marko Balabanov çizgisine benzer biçimde üzere bir Tanzimat devlet adamıydı. Bir yandan Bulgar ulusal rönesansı çerçevesinde kültür ulusçuluğuna katkıları olup Bulgar Kilisesi'nin kurulmasında etkinlik gösterdi. Öte yandan 1878'e değin siyasal vizyonu Osmanlı İmparatorluğu çerçevesi ile sınırlı kaldı. Bundan dolayıdır ki Bulgar ulusal tarih yazımı GK'e yönelik mesafeli bir çizgide olmuştur - özellikle Bab-ı Âli ile uyumlu ilişkisi dolayısıya. Bu durum ayrıca kendisinin bir Rum kadınıyla evli olmasıyla da ilişkilendirilmiştir. Şarki Rumeli valisi iken ne Osmanlı Devleti, ne de Bulgar milliyetçileri kendisinden memnun kaldılar.

Sources:

• Mahir Aydın: Şarkî Rumeli Vilâyeti (Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992).

• Bernard Lory: "Le crepuscule roumeliote d'une generation", Colloque international Alexandre Exarh et les "Chemins bulgares" vers l'Europe XIXe-XXe s. (7-8 Mayıs 2005, Stara Zagora) konferansı tebliği.

• Diana Mishkova: "In the mirror of Balkanism: imagining Europe in the nineteenth-century Balkans", NEXUS Research Project, Sofia University:

www.cas.bg/obj/downloads/3_3/Diana%20-%20final%20project.pdf

• Vladimir Paounovsky: "The Bulgarian policy on the Balkan countries and national minorities, 1878-1912", http://src-home.slav.hokudai.ac.jp/sympo/02summer/pdf2/paounovsky_large.pdf

• Boyko Penchev: "Tsarigrad/Istanbul as a symbolical heterotopy of intersecting identification strategies (1870-1913)", NEXUS Research Project, Sofia University : www.cas.bg/obj/downloads/3_3/Boyko%20-%20final%20project.pdf

• Hüdai Şentürk: Osmanlı Devleti'nde Bulgar Meselesi (1850-1875 (Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992).

• Dinka Todorova, Katya Atanasova, Milena Todorova vd.: Colloque international Alexandre Exarh et les "Chemins bulgares" vers l'Europe XIXe-XXe s. (7-8 Mayıs 2005, Stara Zagora) konferansı için hazırlanan Alexander Exarh tanıtım CD'si.

• Pier Voaleri: Mezhdu Dva Svyata. Balgarite v Rumeliya XVIII-XIX vek (Sofia (?): Kama, 2005).